Zabudowa Kulasów i Witków 1928 rok.

Opis , na podstawie opowieści osób z rodziny Kulasów, głównie żyjącej jeszcze Władysławy Sobczak, starano się przedstawić w szczegółach.

KULASOWIE

Nr 1 - budynek mieszkalny

Usytuowany frontem ku wschodowi, jest budynkiem murowanym, jednokondygnacyjnym. Określa się jego budowę na lata 1840-1845. Nie podpiwniczony stoi na kamiennych ławach i podmurówce. Ściany wykonane z cegły pełnej. Strop drewniany, obijany trzciną. Dach dwuspadowy z konstrukcją drewnianą, kryty dachówką glazurowaną.
Dwa niezależne wejścia z gankami , z oddzielnymi korytarzami. Wejście prawe posiadało sień, ze schodami na strych. Na prawo z sieni wchodziło się do kuchni, zaś na lewo do pokoju dziennego, z dwoma miejscami sypialnymi ( jedno łóżko i tapczan) . Stała też tam szafa, lustro i mały stolik. W korytarzu za schodami idącymi na strych w tylnej części było palenisko do wędzarni usytuowanej na strychu. W kuchni na lewo od wejścia był wymurowany duży piec do gotowania. Zaś w prawym rogu stała pompa czerpalna ciągnąca wodę aż ze studni usytuowanej za korytem ( nr 17 na mapie). Naprzeciw był duży stół z dwoma drewnianymi ławami do siedzenia. Na wprost od wejścia stała szafa kuchenna.
    Z kuchni przechodziło się do pokoju- sypialni, zaś po wejściu do niej na prawo były drzwi do skrytki. W sypialni było dwa łóżka rodzinne stojące obok siebie oraz dwa dodatkowe łóżka. Ze sypialni wchodziło się do dużego pokoju gościnnego, do którego zasadnicze wejście było z korytarza lewego wejścia.
Z tego korytarza w przedniej jego części wchodziło się na lewo do pokoju Józefy Kulas. Stamtąd mogło się wejść do małej skrytki. Na prawo zaś wchodziło się do pokoju, opisanego wcześniej, do którego wejść można było z korytarza lewego. Pokój gościnny był niejako reprezentacyjnym pokojem. Posiadał on narożny piec ozdobny, zbudowany z białych kafli glazurowanych, z narożnymi kolumnami w kształcie dziewiętnastowiecznych dam, pięknymi kutymi drzwiami do paleniska. Była to ozdoba tego pokoju, gdzie jeszcze stała kanapa, duży rozkładany stół z krzesłami, duże lustro i biurko. Na drewnianej lakierowanej podłodze wyłożony był dywan. Na suficie wisiała ozdobna lampa, oczywiście naftowa.
Zresztą lampy naftowe używano przede wszystkim stojące, jako lampy ozdobne. Bowiem w kuchni, chociaż też tam u sufitu była ozdobna lampa, używano lampy zwykłej , wiszącej u ściany. Takie te używano w oborze i innych pomieszczeniach gospodarczych.
W pokoju gościnnym goszczono tylko wyjątkowych gości, jak ksiądz będący na kolędzie, a także Skrzypczak przyjeżdżający w konkury do Franciszki.


Nr 2 - spichrz

Murowany, z podmurówką kamienną, podpiwniczony (dwie piwnice), ze stropem piwnicznym betonowym. Dach dwuspadowy kryty dachówką. Posadzka usytuowana na wysokości 70 cm od poziomu tereniu. Jedna mniejsza piwnica przeznaczona było na przechowywanie żywności ( była zimna i czysta) W drugiej przechowywano ziemniaki przez zimę. Jego powstanie datuje się, jak przypuszczam na drugą połowę XIX wieku.

Nr 3 i 4 , 5 , 6 - jeden budynek z wozowniami, pomieszczeniem dla owiec i świń.

Budynek murowany kryty strzechą, którego powstanie ocenia się na koniec XVIII wieku. Przy spichrzu, węższym od niego, budynek zawierał dwie wozownie ( nr 4 i 5) z kolumnami podpierającymi, bez wrót. W górnej części strop drewniany, na którym magazynowano sanie ( 2 sztuki) i inne, nie zawsze używane, urządzenia.
Za wozownią było pomieszczenie na owce (nr 5). Średnio hodowano siedem sztuk. Następną częścią tego budynku była świniarnia. Obydwie części posiadały strop drewniany, gdzie na poddaszu składowano siano.

Nr 7,8 i 9 - budynek obory i stajni.

Budynek murowany, którego budowa, według mojej oceny musiała być przeprowadzona w pierwszej połowie XIX wieku, posiadał dach dwuspadowy kryty strzechą. Podzielony był na trzy części.
Pierwsza nr 7, to była nie przedzielona część w której hodowano świnie. W górnej części usytuowany był kurnik, dokąd z zewnątrz kury wchodziły odpowiednią drabinką. W końcu lat dwudziestych w kurniku tym spała... koza, którą opisano oddzielnie. Przedział następny (nr 8) to stanowiska dla bydła. Koryta usytuowane były poprzecznie do ściany frontowej budynku.
W oddzielonej trzeciej części (nr 9)była stajnia, z pompą pobierającą wodę ze studni usytuowanej w warzywniaku z tyłu obory. Tam też był wymurowany oddzielny pokój dla służby.

Nr 11,12,13,14 - budynek gospodarczy.

Część oznaczona nr 11 to było pomieszczenie przeznaczone do cięcia sieczki. Tam usytuowany był nieduży kierat- na dwa konie, lecz usytuowany specyficznie, bo napęd szedł pionowo do góry i poprzez przełożenie napędzał sieczkarnię również usytuowaną na podwyższeniu, dokąd z poddasza podawano snopy słomy. Trzeba pamiętać, że wówczas sieczka stanowiła podstawowy pokarm dla zwierząt. Kto miał dużo słomy, temu bieda nie zaglądała do ócz. A dzisiaj słoma stanowi zbyteczną rzecz na polu, po przejściu kombajnu. Nawet pali się ją na pniu. To jest obraz zmian.
Tam też znajdował się pokój dla służby.
Część oznaczona numerem 12, to było pomieszczenie pod rządami kobiecej części rodziny. Tam bowiem nasadzano drób na jajka, to znaczy na wylęg. Stamtąd schodziło się do dużej piwnicy, w której magazynowano pyrki na zimę, jako pasza dla zwierząt.

Nr 13 to warsztat.

Tam dokonywano napraw i remontów urządzeń gospodarskich. Rolę tego pomieszczenia opisano oddzielnie.

Nr 14 to dobudówka, dwustanowiskowa murowana wygódka.

Nr 15 to dobudówka z piecem chlebowym i parownikiem do pyrek

Nr 16 to pompa z korytem trzymetrowym dla pojenia zwierząt.

Ciągnęła ona wodę ze studni oznaczonej numerem 17.

Nr 18 to tzw. nowa stodoła.

Wykonana z drewna w roku 1918, kryta dachówką glazurowaną. Miała dwa duże sąsieki i dwie tzw. misiurki tzn. takie przybudówki z przodu stodoły. Wydaje się , że ze względu na słabość konstrukcji tak dużego budynku drewnianego, obciążonego przecież sporą ilością grubej dachówki ceramicznej , spowodowała przechył stodoły i wobec groźby zawalenia, rozebrano ją w 1959 roku.

Nr 19 to tzw. stara stodoła, przy której rosła olbrzymia topola.

Konstrukcji drewnianej, kryta strzechą, posiadała duże dwa sąsieki. Jej budowę przeprowadzono, jak się ocenia w latach dwudziestych XIX wieku. Została rozebrana w latach pięćdziesiątych. Wydaje się, że stodoły te rozebrano i na skutek starości, lecz i na skutek wprowadzania nowych metod upraw i żywienia zwierząt, kiedy słoma straciła zupełnie na wartości, a skutkiem czego i stodoły stawały się z czasem budynkami zbytecznymi.

WITKOWIE

Nr 20 - budynek mieszkalny.

Sądzi się, że budynek ten wybudowano w drugiej połowie XIX wieku. Murowany, na kamiennej podmurówce, z dwoma piwnicami, jednej płytszej, a drugiej głębszej. Wejście z gankiem kierowało do sieni, skąd w lewo wchodziło się do kuchni, a na prawo do sypialni. W sieni były schody na strych. Za sypialnią była druga mała sypialnia, zaś z kuchni wchodziło się do pokoju, z którego przechodziło się do wyjścia tylnego z gankiem do ogrodu. W kuchni była pompa tłocząca wodę ze studni znajdującej się na podwórzu ( oznaczonej na mapie kółkiem.

Nr 21 - budynek świniarni, murowany, kryty dachówką.

Wewnątrz betonowe gródki dla świn.

Nr 22 - budynek murowany , kryty dachówką , z oddzielną oborą i stajnią.



Nr 23 - budynek murowany , kryty dachówką , dwukondygnacyjny.

Na dole znajdował się warsztat, zaś na górze spichrz.

Nr 24 - stodoła drewniana kryta papą, z dwoma wjazdami i czterema sąsiekami.

Budowana na początku XX wieku, uległa spaleniu na początku lat pięćdziesiątych.